Veilig werken is de kern van VCA. Toch gebeurt het regelmatig dat een situatie nét niet uit de hand loopt: een medewerker glijdt net niet uit, een vallend object mist iemand op een haar na, een machine start onverwachts. Dit zijn bijna-ongevallen. Wie deze signalen serieus neemt én registreert, kan ongelukken in de toekomst voorkomen. In deze blog lees je:
wat een bijna-ongeval is
hoe je ze herkent
waarom melden essentieel is
praktische tips om melden in je organisatie te verankeren
Een bijna-ongeval (ook wel “near miss”) is een situatie waarin geen letsel of schade is ontstaan, maar wel effectief gevaar aanwezig was en waarbij onder licht gewijzigde omstandigheden wel een incident had kunnen plaatsvinden.
Voorbeelden:
een losliggende kabel op de vloer waar iemand bijna over struikelt
vallend gereedschap dat net geen persoon raakt
een medewerker die uitglijdt, maar zich net staande houdt
Deze voorvallen zijn waardevol: ze duiden op zwakke plekken in processen, werkmethodes of werkplekken.
Let op de volgende signalen:
Onverwachte situaties
Wanneer iets gebeurt dat “niet volgens plan liep”.
Bijvoorbeeld een onverwachte beweging van materiaal of een machine die reageert op een andere manier dan verwacht.
Risico aanwezig, maar geen schade
Als je denkt: “Gelukkig is het goed gegaan”.
Dan zit je vaak precies op de grens van een bijna-ongeval.
Herkomst te herleiden
Vaak liggen de oorzaken in:
menselijk gedrag (afleiding, verkeerd handelen)
technische oorzaken (slechte staat van materiaal)
omgevingsfactoren (oneven terrein, gladde ondergrond)
organisatorische oorzaken (onvoldoende instructies, gebrekkige procedures)
Als je één keer “ja” kunt zeggen op de vraag “Had dit letsel of schade kunnen veroorzaken?”, dan is het waardevol om het te registreren.
1. Preventie vóór schade
Door te analyseren wat er net misging, kun je structurele maatregelen nemen voordat er wel een ongeluk gebeurt.
2. Veiligheidscultuur versterken
Meldingen tonen dat veiligheid voor iedereen telt, niet alleen bij incidenten. Zo stimuleer je betrokkenheid en borg je veiligheid in het dagelijks werk.
3. VCA & kwaliteitsborging
Binnen VCA is het melden en analyseren van incidenten, inclusief bijna-ongevallen, onderdeel van een goede risicobeheersing. Het is een onderdeel van het veiligheidsmanagementsysteem.
4. Verhoogde alertheid
Wie actief zoekt naar risicovolle situaties, werkt automatisch veiliger. Je wordt scherper, ziet eerder gevaren en voorkomt escalatie.
| Tip | Uitvoering in de praktijk |
|---|---|
| Maak melden laagdrempelig | Online formulier, app of checklist die medewerkers eenvoudig kunnen invullen |
| Geef terugkoppeling | Leg uit wat met meldingen gebeurt om betrokkenheid te vergroten |
| Bespreek in toolboxmeetings | Gebruik één melding als leermoment voor het hele team |
| Geen verwijten, wel verbetering | Benadruk dat melden niet om afstraffing gaat, maar om samen leren |
| Analyseer structureel | Stel bij meldingen vragen als: wat ging bijna fout, welke factoren speelden mee, welke maatregelen neem je? |
Bijna-ongevallen zijn geen “gelukje”. Het zijn waarschuwingen dat iets in je proces, werkplek of mindset beter kan. Wie ze herkent en consequent registreert, voorkomt ongelukken. Het is een essentieel onderdeel van wat VCA beoogt: veiligheid verankeren in elke stap van het werkproces.
Wil je dit intern introduceren binnen jouw bedrijf? PBNA helpt je graag met tools, formulieren of advies. Neem contact op met ons team voor ondersteuning.